Tema kryesore e ditës së tretë të manifestimit tradicional kulturor–shkencor “Ditët e Alfabetit” në ITShKSh, ishte “Gjuha arbëreshe, dëshmia kryesore e mbijetimit”, me ç’rast studiues të ndryshëm shpërfaqën fuqinë mahnitëse të kësaj gjuhe, e cila mëse gjashtë shekuj ka arritut ta mbajë gjallë shpirtin arbëresh.
Në fjalën e hapjes, udhëheqësja e Departamentit të Gjuhës Shqipe në ITShKSh, Hidajete Azizi, tha se në historinë e përpjekjeve titanike të intelektualëve dhe patriotëve për të ruajtur gjuhën tonë të lashtë do të jetë i pashmangshëm edhe pikësynimi: një komb-një gjuhë. Prijatarë në këtë përpjekje të madhe e të mundimshme për një alfabet të përbashkët do të jenë pikërisht arbëreshët e Italisë, në krye me Jeronim de Radën. “Në këtë rast dua të kujtoj që deri më tani, Instituti ynë ka krijuar ura komunikimi me intelektualët arbëreshë, ndër të tjera, edhe përmes vizitës që i është bërë Institutit nga ana e një delegacioni të arbëreshëve të Italisë, i udhëhequr nga studiuesi i njohur arbëresh, Francesko Altimari. Më pas, ky bashkëpunim është forcuar edhe me vizitën që i është bërë arbëreshëve të Italisë nga ana e Institutit tonë në vitin 2019 me qëllim të njohjes nga afër me kulturën dhe traditën arbëreshe”, u shpreh Azizi
Manifestimin e përshëndeti ministri i Ministrisë së Shoqërisë Informatike dhe Administratës, Jeton Shaqiri, i cili theksoi rëndësinë e këtij organizimi me qëllim të ruajtjes, studimit dhe kultivimit të vlerave të gjuhës së bukur shqipe, e cila tanimë ka statusin e saj zyrtar edhe në Maqedoninë e Veriut.
Studiuesi Mustafa Ibrahimi, profesor i Universitetit “Nënë Tereza” në Shkup, e parqqiti kumtesën me titull: “Kontributi i arbëreshëve për alfabetin e shqipes në Kongresin e Manastirit”, duke u ndalur te disa personalitete të veçanta arbëreshe në kultivimin e shqipes.
Akademik Gjovalin Shkurtaj i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, ka paraqitur temën: “Gjuha shqipe dhe shpirti i Arbrit në jetën dhe veprimtarinë e De Radës”.
Ndërsa, përmes video-prezantimit u paraqitën edhe kumtesat e studiueses nga Universiteti i Shkodrës Mimoza Priku: “Pasqyrimi i çështjeve të shqipes dhe të Shqipërisë në organin La Nazione Albanese”, Ardian Doka nga Universiteti i Tiranës me temën: “Çfarë e shpëtoi arbërishten?”, dhe Qemal Murati nga ITShKSh – Shkup paraqiti temën: “Bota dhe gjuha arbëreshe – një muze i gjallë i botës shqiptare”.
Në “Ditët e Alfabetit -2021” në vijim do të ketë aktivitete të njëpasnjëshme deri më 22 nëntor, me ç’rast nga studiues të ndryshëm do të shtjellohen edhe temat: “Françesko Altimari studiues i gjuhës dhe i letërsisë arbëreshe”, “Matteo Mandala studiues i letërsisë dhe i filologjisë arbëreshe”, “Anton Nikë Berisha studiues i letërsisë së arbëreshëve të Italisë”, “Muzika arbëreshe”, etj. Disa aktivitete do të zhvillohen edhe në ambientet e Ministrisë për Sistem Politik dhe Marrëdhënie ndërmjet Bashkësive, e cila është mbështetëse e këtij manifestimi.
