Sistemi zgjedhor, i tillë siç është tani, është një burim serioz i krizave në Republikën e Maqedonisë. Ky është përfundimi i përgjithshëm i hulumtimit të Fondacionit Metamorfozis në kuadër të projektit rajonal për vlerësimin e përmbushjes së kritereve politike për pranimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian.
Hulumtimi që është bërë në bazë të metodologjisë së saktë të përpiluar më parë dhe me ndihmën e intervistave me ekspertë, tregoi se në sistemin zgjedhor në Maqedoni duhet të ndryshojnë shumë gjëra – nga ndryshimi i modelit të gjashtë njësive zgjedhore në një njësi zgjedhore, pastaj ndryshimit në mënyrën e formimit të listës zgjedhore, e deri te ndryshimet në pjesën e mediave dhe të zgjedhjeve, të përfshira në legjislacionin zgjedhor.
Rekomandimet që dolën nga hulumtimi janë si më poshtë:
Ndryshimi i modelit zgjedhor – një në vend të gjashtë njësive zgjedhore dhe lista të hapura, me kufi adekuat zgjedhor që mund të arrihet edhe nga partitë më të vogla ose kandidatët e pavarur;
Ndryshimi i mënyrës së regjistrimit të votuesve në Listën zgjedhore;
Përforcimi dhe saktësimi i politikës ndëshkuese për presionet mbi votuesit dhe për klientelizmin;
Përforcimi dhe saktësimi i politikës ndëshkuese për keqpërdorimin e burimeve shtetërore dhe kapaciteteve administrative për fushatat zgjedhore;
Përforcimi i dispozitave ndëshkuese dhe i gjobave për financimin e fushatave, gjegjësisht për përgatitjen e raporteve financiare;
Përforcimi i kapaciteteve të KSHZ-së (Komisioni shtetëror të zgjedhjeve) dhe transformimi i këtij organi qoftë në organ profesional ose në organ të përzier (profesional politik);
Përforcimi dhe saktësimi i akteve ligjore dhe nënligjore që e garantojnë transparencën e procesit zgjedhor, veçanërisht në pjesën e kundërshtimeve dhe ankesave;
Rregullimi i kornizës ligjore për obligimet e mediave gjatë zgjedhjeve, zvogëlimi i kohës që e kanë si obligim për të emetuar fushata të paguara politike dhe vlerësim i ri përmes debatit publik mbi përdorimin e parave publike në media.
Hulumtimi është i pari nga pesë hulumtimet e planifikuara në kuadër të projektit rajonal “Ballkani Perëndimor dhe procesit i anëtarësimit në BE: Zbatimi i kritereve politike”, të cilin e udhëheq Qendra për tranzicion demokratik nga Podgorica, Mali i Zi. Hulumtimet e ardhshme do të jenë për reformat në gjyqësi, për luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, për reformën në sektorit medial dhe për reformën në administratën publike.
Projekti është i mbështetur nga Ambasada e Mbretërisë së Norvegjisë në Beograd dhe nga Fondi Ballkanik për Demokraci, projekt i Fondit gjerman të marshallit të SHBA-ve.
