Përdorimi i duhanit në vendin tonë është shumë i lartë. Hulumtimet e fundit tregojnë se përqindja e përfaqësimit të popullatës që përdor duhan na vendos ndër vendet në botë me përqindjen më të lartë të qytetarëve – duhanpirës aktiv. Sipas hulumtimit të Institutit të Shëndetit Publik (ISHP), numri i duhanpirësve aktivë në vendin tonë është 45,4 për qind, me një përqindje shumë të ulët të njerëzve – pesë për qind, të cilët kanë provuar me sukses dhe kanë lënë duhanin vitet e fundit. Këto të dhëna i ndau ISHP me rastin e 31 majit – Ditës Botërore kundër përdorimit të duhanit.
“Në qendrat e këshillimit për lënien e duhanit, të cilat funksionojnë në bashkëpunim me qendrat e shëndetit publik në të gjithë vendin, ka frekuentim shumë të vogël. Në 2023, vetëm 43 persona erdhën në qendrat e këshillimit për lënien e duhanit, që është një numër shumë i vogël. Përkatësisht nuk ka interes të madh për lënien e duhanit tek popullata, theksojnë nga Instituti.
Nga aty theksojnë se si një nga faktorët më të mëdhenj dhe më të zakonshëm të rrezikut në pothuajse të gjitha llojet e sëmundjeve kronike jo ngjitëse, përdorimi i duhanit kontribuon seriozisht në përkeqësimin e shëndetit të përgjithshëm të popullatës. Si pasojë e përdorimit të rregullt të duhanit mund të shfaqen sëmundje kardiovaskulare, respiratore, riprodhuese, malinje, endokrine dhe shumë lloje të tjera.
Pavarësisht të gjitha institucioneve përkatëse në vend që punojnë për reduktimin e përdorimit të duhanit, përfshirë edukimin e vazhdueshëm të popullatës, fatkeqësisht nuk ka progres të madh në përpjekjet për uljen e prevalencës së duhanpirjes në vend. Edhe pse Republika e Maqedonisë së Veriut ka ratifikuar Konventën kornizë për kontrollin e duhanit (FCTC) të Organizatës Botërore të Shëndetësisë në vitin 2006 dhe me kalimin e viteve ka pasur përpjekje për të forcuar rregulloret shëndetësore në lidhje me përdorimin e duhanit, vitet e fundit ka pasur një ngecje në këtë fushë, me heqjen e ndalimit të pirjes së duhanit në tarracat e objekteve hotelierike, dhe përveç kësaj, është lejuar përdorimi i pajisjeve elektronike që ngrohin, por jo djegin duhanin (HTTP) në lokale publike të mbyllura”, shtoi ISHP.
Industria e duhanit, siç theksojnë ata, me të gjitha resurset e saj lufton me sukses përpjekjet për forcimin e legjislacionit ligjor, i cili në fakt është një nga kushtet për hyrje në Bashkimin Evropian, ndaj nevoja për përshtatjen e ligjeve me ato të BE-së është E nevojshme për përparimin e vendit.
Këtë vit, ISHP merr pjesë në dy hulumtime lidhur me përdorimin e duhanit tek të rinjtë. Bëhet fjalë për ESPAD (ESPAD – European school survey project on alcohol and other drugs) dhe GITS (GYTS – Global youth tobacco survey). Rezultatet e këtyre hulumtimeve do të publikohen dhe do të jenë të disponueshme në fund të vitit, informojnë nga ISHP, kur hulumtimet do të përfundojnë plotësisht.
“Dita Botërore pa duhan në vitin 2024 do t’u japë një platformë të rinjve anembanë botës për t’u bërë thirrje qeverive t’i mbrojnë ata nga taktikat grabitqare të marketingut të industrisë së duhanit. Industria synon të rinjtë për një jetë të tërë fitimi, duke krijuar një valë të re varësie. Fëmijët përdorin cigare elektronike me norma më të larta se të rriturit në të gjitha rajonet”, shtoi ISHP.
Tema e Ditës Botërore kundër Duhanit këtë vit është “Mbrojtja e fëmijëve nga ndikimi i industrisë së duhanit”, për të mbrojtur brezat e ardhshëm dhe për të siguruar që përdorimi i duhanit të vazhdojë të bjerë.
Pirja e duhanit në mesin e të rinjve mbetet e përhapur dhe po rritet në KOMBE të caktuara. Sipas informacioneve të disponueshme, mbi 38 milionë të rinj të moshës 13 deri në 15 vjeç përdorin një formë të duhanit.
“Në vitin 2022, skenat e duhanit u rritën për 110 për qind në emisionet e njohura të kohëve të fundit mes moshave 15-24 vjeç, shpesh duke e portretizuar duhanin si magjepsës dhe “cool”. Sipas “Iniciativës së së vërtetës”, të rinjtë kanë deri në tre herë më shumë gjasa të fillojnë të pinë duhan kur ekspozohen ndaj imazheve të duhanit në ekran”, theksojnë nga ISHP.
