Fatkeqësisht, qeveria aktuale ka zgjedhur të ndjekë një rrugë tjetër. Ajo ka reduktuar ndjeshëm buxhetin për Korridorin 8 nga 15.1 miliardë denarë në 4.1 miliardë denarë dhe njëkohësisht ka bllokuar përparimin e hekurudhës. Kjo politikë favorizon Korridorin 10, duke rikthyer politikën jugosllave të transportit në rajon dhe duke anashkaluar rëndësinë strategjike të Korridorit 8 për NATO-n dhe zhvillimin rajonal. Ky veprim është një tregues i qartë i ndikimit të elementëve lindorë dhe një kthim pas i Maqedonisë së Veriut
Nga Bujar OSMANI
Maqedonia e Veriut ka një pozicion të jashtëzakonshëm gjeografik që e bën atë një nyje të rëndësishme për transportin në Ballkan. Kryeqyteti i saj, Shkupi, ndodhet në kryqëzimin e dy korridoreve të mëdha panevropiane të transportit: Korridori 8 dhe Korridori 10. Korridori 8 lidh Detin e Zi me Adriatikun, përmes Bullgarisë, Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë, duke krijuar një rrugë të rëndësishme që kalon nga Burgasi, Sofja dhe Shkupi, Durrësi, deri në Bari të Italisë. Nga ana tjetër, Korridori 10 lidh Hungarinë me Greqinë, duke kaluar përmes Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut, duke bërë lidhje strategjike mes Evropës Qendrore dhe Juglindore.
Historikisht, politika jugosllave e transportit ka favorizuar Korridorin 10, duke e përdorur atë për të ruajtur lidhjet e ngushta dhe ndikimin e Beogradit, ndërsa Korridori 8 u la në harresë. Ky favorizim kishte një qëllim të qartë gjeopolitik: izolimi nga komunikimi me Shqipërinë dhe Bullgarinë, të cilat atëbotë shiheshin si armiqësore nga regjimi jugosllav. Kjo trashëgimi politike ka vazhduar të ndikojë në zhvillimin e infrastrukturës së transportit në rajon edhe pas shpërbërjes së Jugosllavisë.
Kështu, ky korridor është përballur me sabotime dhe bllokime të vazhdueshme, madje edhe gjatë 30 viteve të pavarësisë, kryesisht nga strukturat e mbetura jugosllave të të ashtuquajturit “shteti i thellë”. Dhe sot, ndonëse distanca është pak më shumë se 200 kilometra nga Shkupi në Tiranë dhe Sofje, udhëtimi kërkon 4-5 orë me makinë përmes rrugëve malore dhe të standardeve të ulëta, dhe ende nuk ka një linjë hekurudhore që i lidh këto kryeqytete.
Megjithëse anëtarësimi i Bullgarisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut në NATO duhet të kishte bërë të qartë se Korridori 8 nuk përfaqëson më boshtin armiqësor jugosllav, por përkundrazi – një arterie të rëndësishme midis katër aleatëve të NATO-s, ishte pikërisht agresioni rus ndaj Ukrainës në vitin 2022 që shërbeu si një thirrje për zgjim. NATO vendosi të përforconte krahun e saj lindor dhe u detyrua ta bënte këtë përmes infrastrukturës së pamjaftueshme dhe nën standardet përgjatë Korridorit 8.
Atë kohë, qeveria mori guximin dhe nisi ndërtimin e autostradës së Korridorit 8 dhe përshpejtimin e procedurave për hekurudhën, duke nënshkruar një marrëveshje me kompaninë amerikano-turke Bechtel-Enka. Ky hap i madh shënoi fillimin e një epoke të re për transportin në rajon, duke hapur rrugën për lidhje më të shpejta dhe më të sigurta mes Bullgarisë, Maqedonisë së Veriut, Shqipërisë dhe Italisë.
Por, përpjekjet tona nuk ndaluan këtu. Në vitin 2021, si ministër i Jashtëm nisa një iniciativë të re, një kuadrilaterale politike të quajtur “Iniciativa 8” që synonte vendosjen e bashkëpunimit politik dhe ekonomik ndërmjet Bullgarisë, Maqedonisë së Veriut, Shqipërisë dhe Italisë. Qëllimi ishte që kjo platformë të shërbente si një forum për thellimin e bashkëpunimit në fusha të ndryshme, duke përfshirë infrastrukturën, duke pasur si bosht infrastrukturën e Korridorit të tetë dhe mbi të të ndërtohen iniciativa për energjinë, sigurinë dhe kulturën. Nisma kishte për qëllim krijimin e një kornize të qëndrueshme bashkëpunimi, që do të rezultonte në përparim të përbashkët dhe përforcim të lidhjeve mes shteteve tona.
Fatkeqësisht, qeveria aktuale ka zgjedhur të ndjekë një rrugë tjetër. Ajo ka reduktuar ndjeshëm buxhetin për Korridorin 8 nga 15.1 miliardë denarë në 4.1 miliardë denarë dhe njëkohësisht ka bllokuar përparimin e hekurudhës. Kjo politikë favorizon Korridorin 10, duke rikthyer politikën jugosllave të transportit në rajon dhe duke anashkaluar rëndësinë strategjike të Korridorit 8 për NATO-n dhe zhvillimin rajonal. Ky veprim është një tregues i qartë i ndikimit të elementëve lindore dhe një kthim pas të Maqedonisë së Veriut. Nuk është rastësi që përfaqësuesi special i Kancelarit gjerman reagoi aq shpejt dhe ashpër, duke kujtuar qeverinë se Maqedonia e Veriut si anëtare e NATO-s dhe vend në negociata për anëtarësim në BE ka përgjegjësi dhe obligime të sillet në përputhje me interesat dhe vlerat e komunitetit euroatlantik.
Ndërkohë, partnerët shqiptarë në qeveri, të cilët nuk përfaqësojnë komunitetin shqiptar, pasi humbën zgjedhjet dhe janë zgjedhur nga përfaqësuesit e komunitetit maqedonas bazuar në preferenca personale dhe lehtësi në bashkëpunim, as nuk e kuptojnë rëndësinë e Korridorit 8 dhe, për më tepër, nuk kanë as zë e as forcë për të kundërshtuar politikat e dëmshme.
Përshpejtimi i projekteve të Korridorit 8 është një nevojë urgjente dhe strategjike jo vetëm për Maqedoninë e Veriut, por edhe për mbarë Ballkanin Perëndimor. Zhvillimi i tij do të ndihmonte në përforcimin e lidhjeve midis vendeve të rajonit dhe Evropës, duke krijuar mundësi të reja për zhvillim ekonomik dhe stabilitet politik. Për shkak se Korridori 8 nuk është thjesht një projekt infrastrukture, por një rrugë drejt një të ardhmeje më të ndritshme dhe të lidhur për të gjithë Ballkanin Perëndimor. (koha.mk)
(Autori është ish-ministër i Punëve të Jashtme i Maqedonisë së Veriut)
