Maqedonia e Veriut që nga dje është në pikëllim të thellë. Ndërkohë që shumica e qytetarëve ishin në gjumë të thellë, në orët e para të mëngjesit në Bullgari ka ndodhur një aksident i tmerrshëm trafiku, ku 45 pasagjerë, shumica të rinj, humbën jetën tragjikisht teksa po ktheheshin në shtëpi nga një uikend në Stamboll.
Shkruan Mende Mlladenovski për Nova Makedonija
Dhe, si zakonisht, kur ndodh një ngjarje e tillë, e cila vlerësohet se do të rrisë ndjeshëm lexueshmërinë apo shikueshmërinë, shumica e mediave thjesht mbyllin sytë dhe duke shkelur të gjitha standardet dhe parimet gazetareske të raportimit profesional, hodhën pas derës Kodin Etik me ç’rast ata filluan të thurin historitë e tyre të sensacionalizmit dhe joprofesionalizmit.
Si të cilësohet ndryshe fakti që ndërkohë që autoritetet bullgare të hetimit po nxirrnin të vdekurit dhe po hetonin se si ndodhi aksidenti, disa media, në garën e sensacionalizmit dhe “LIKE-ve”, menjëherë jo vetëm që “përcaktuan” se si ndodhi, por edhe gjetën fajtorin.
Dhe këtu është një pikë tjetër që vlen të përmendet. Në orët e para të mëngjesit thuajse nuk kishte asnjë informacion për ngjarjen dhe më pas, kur filloi “orteku”, kur mediat, e sidomos disa prej portaleve, u pushtuan nga një eufori e fortë, më pas nisën informacionet dhe “informacionet” të cilat rrjedhin nga të gjitha anët. Fatkeqësisht, e vërteta pësoi e para, faktet u hodhën mënjanë, por të gjithë filluan të ndërtojnë, të ndërtojnë një të vërtetë të vetën.
Në një kohë kur i gjithë vendi është në pikëllim të thellë dhe kur të gjithë ndajmë dhimbjen e familjeve që humbën të dashurit e tyre në aksidentin tragjik, përveç ngushëllimeve të thella dhe të sinqerta, çfarëdo që thuhet apo shkruhet për aksidentin, përveç respektimit të fakteve, është jo vetëm joprofesionale por jashtëzakonisht e papërgjegjshme dhe joetike.
Nëse në çdo moment na është dashur të “frenojmë” mediat me supozimet dhe konkluzionet për përcaktimin e shkaqeve dhe fajit të një ngjarjeje, është pikërisht në raste të tilla, kur raportohet dhe shkruhet për një aksident të tillë.
Dhimbja dhe pikëllimi i familjeve të viktimave janë të padurueshme, por edhe për të gjithë ne që jemi qytetarë të këtij vendi, të lejojmë dikë të luajë me ndjenjat e tyre dhe tona.
Maqedonia humbi 45 jetë, shumica e të cilëve ishin në pikun e rinisë dhe praktikisht nuk e kishin filluar ende jetën. Ka mjaftuar vetëm një moment që këtij vendi t’i ndodhte aksidenti më i rëndë i komunikacionit. As kronistët më të zellshëm nuk e mbajnë mend se kur kanë humbur jetën kaq shumë njerëz në një aksident autobusi, jo vetëm në vendin tonë, por edhe në fqinjësi e në Evropë.
Duke shprehur dhimbjen e thellë për jetët e humbura dhe ngushëllimet për familjet e viktimave, na mbetet vetëm të apelojmë, të paktën tani për tani, që nga kjo ngjarje tragjike gazetarët të tregojnë profesionalizëm dhe etikë gazetareske, e cila nuk do të udhëhiqet nga dëshira për sensacionizëm dhe LIKE, por nga e vërteta.
Në shumë raste dhe aksidente deri tani një numër i madh i të ashtuquajturve gazetarët apo punonjës të medias kanë marrë lirinë dhe të drejtën për të gjykuar edhe përpara se organet e hetimit dhe institucionet kompetente të thirrura për të vërtetuar të vërtetën të jenë deklaruar. Leximi dhe dëgjimi i disa “mediave” dhe portaleve që raportojnë për aksidentin në Bullgari nga “burime të mirë informuara” ngre çështjen se deri ku mund të shkojë jo profesionalizmi ynë.
Kjo është arsyeja pse lind pyetja për rëndësinë e Projektit të UNESCO-s për Literacy Media, i cili përfshin anëtarë të Rrjetit të Literacy Media dhe që festohet këtë javë. Nëpërmjet një projekti të tillë, të rinjtë dhe jo vetëm ata, duhet të mësojnë të shkruajnë e të lexojnë, por edhe të mësojnë të njohin të vërtetën apo të pavërtetën. Me ardhjen e rrjeteve sociale, shumë prej nesh e kanë imagjinuar veten si gazetarë apo punonjës të medias, ndaj në garën për “lexues”, “shikues” dhe “LIKE”, pa asnjë etikë apo ndjenjë përgjegjësie, duke u sjellë tejet të papërgjegjshëm, për të pësuarit në këtë aksident, pa lejuar që organet kompetente hetimore dhe profesionale të deklarohen, marrin lirinë të shkelin gjithçka dhe njëkohësisht kthehen në “ekspertë” dhe “prokuror” dhe “gjyqtar”.
Ndaj me të drejtë ka reaguar menjëherë pas aksidentit të kobshëm në Bullgari edhe Këshilli i Etikës (KEMM), i cili ka apeluar që mediat të raportojnë me përgjegjësi të plotë mbi këtë ngjarje tragjike, bazuar në informacione të verifikuara dhe burime përkatëse, pa spekulime.
Në të njëjtën kohë, Këshilli i Etikës me të drejtë kërkoi nga redaktorët, gazetarët dhe punonjësit e medias kur raportojnë për këtë ngjarje tragjike të bëjnë dallimin mes pretendimeve dhe fakteve dhe të tregojnë kujdes të veçantë, duke pasur parasysh se në mesin e viktimave ka dhe të mitur.
Në nenin 8 të Kodit të Gazetarëve thuhet qartë se si duhet informuar publiku për aksidente të tilla të rënda dhe rregulli numër një është që media të jetë e pastër nga sensacionalizmi.
Kjo është arsyeja pse tani, më shumë se kurrë, na duhet jo vetëm durim, por edhe mirëkuptim i ndjenjave të njerëzve tanë, të cilët humbën të dashurit e tyre në këtë aksident të tmerrshëm. Tani është koha të ndajmë pikëllimin tonë me ta dhe të paktën të pyesim veten se si ndihen.
Le të përcaktojnë organet hetimore të Republikës së Bullgarisë dhe të Maqedonisë së Veriut se si ka ndodhur aksidenti.
