Çairi i Shkupit Dardan nesër 23.12.2023 do ta nderojë Mehmet Gegën, prijësin e Demonstratave të Tetovës të vitit 1968.
Ora: 15:00 – Inaugurimi i rrugës “Mehmet Gega”(ish-August Cezarec në Çair)
Ora: 16:00-Akademi përkujtimore “Mehmet Gega” (Teatri Shqiptar)
Kush ishte Mehmeti Gega?
Mehmet Gega (1921- 2006) ishte një mësues dhe një aktivist Shqiptarë nga Tetova i të drejtave shqiptare ne Jugosllavi. Mehmet Gega përfundoi arsimin e tij në Tetovë.
Sipas politikave të Aleksandar Rankoviqit, shumë familje shqiptare u dërguan në Turqi.
Më 1955, Gega u dënua me dhjetë vjet burg për pengimin e dëbimit të dhunshëm të familjeve shqiptare në Turqi.
Më 18 tetor 1968, studentët dhe mësuesit shqiptarë bojkotuan Shkollat e Larta të Tetovës.
Nxënësit dhe mësuesit kërkuan hapjen paraleleve në gjuhën shqipe. Hapja e klasave shqiptare u propozua në vitin 1967, por u refuzua nga organet politike maqedonase.
Më 20 tetor 1968 u formua një strukturë arsimore paralele shqiptare.
Më 28 nëntor 1968, Ditën e Flamurit të Shqipërisë, Mehmet Gega organizoi një protestë tjetër me qytetarët e Tetovës pranë kullës së orës.
Demonstrata në vitin 1968 në Tetovë
Më 18 tetor 1968, studentët dhe mësuesit shqiptarë bojkotuan Shkollat e Larta të Tetovës. Nxënësit dhe mësuesit kërkuan hapjen paraleleve në gjuhën shqipe. Hapja e klasave shqiptare u propozua në vitin 1967, por u refuzua nga organet politike maqedonase. Më 20 tetor 1968 u formua një strukturë arsimore paralele shqiptare[2].
Më 28 nëntor 1968, Ditën e Flamurit të Shqipërisë, Mehmet Gega organizoi një protestë tjetër me qytetarët e Tetovës pranë kullës së orës.
Në mbrëmjen e 19 dhjetorit 1968,në fillimin e Fitër Bajramit, Mehmet Gega organizoi të gjitha xhamitë brenda Tetovës dhe fshatrat e Tetovës, për të ngritur flamurin shqiptar nga minaret e tyre. Përfundimisht, ditën e mëvonshme, shtëpitë dhe dyqanet mbartën shqiptarë.
Rreth kësaj kohe, shumë protesta të të drejtave të shqiptarëve u organizuan në Republikën e Maqedonisë,në Preshevë ,Kosovë dhe në Mali të Zi.
Hakmarja
Në mbrëmjen e 22 dhjetorit, Srecko Janevski, një maqedonas etnik, shqeu Flamurin e Shqiptarë nga pjesa e përparme e një punëtorie të qepur në qendër të Tetovës. I zemëruar nga ky akt, Gega dhe qindra shqiptarë u mblodhën në vendin e ngjarjes. Janevski, i armatosur me armë, iku nga skena duke kërcënuar shqiptarët dhe u fsheh në një hotel. Turma e zemëruar marshoi në hotel dhe gati hyri në hotel. Policia maqedonase mbërriti dhe ndërhyri duke shoqëruar Janevskin në siguri. I zemëruar që Janevski shpëtoi ndëshkimin, grupi i Mehmet Gegës mori qëndrimin për të vazhduar protestën. Ditën tjetër më 23 Dhjetor , protestat u kthyen në një demonstratë. Rreth 11 organizatorë: Subi Amiti, Faik Mustafa, Ramadan Sinani, Ismail Emini, Hysniqemal Merxhani etj., U mblodhën para dyqanit ku ndodhi incidenti. Masa e demonstruesve, u zhvendos nga qendra në drejtim të asamblesë komunale. Hamid Salimi, një student, dhe disa miq hynë në ambientet e komunës dhe në dritaren e një zyre në katin e tretë, ngritën flamurin shqiptar. Pasi është njoftuar nga kujdestarët e policisë komunale, është shkaktuar një përplasje mes demonstruesve dhe policisë. Duke kërkuar lirimin e të burgosurve të arrestuar nga policia, demonstruesit pastaj marshojnë drejt tregut të qytetit dhe rrugën që shpie në Ferizaj. Gjatë marshimit, punëtorët shqiptarë nga fabrikat e Tetex u bashkuan me marshimin.
Demonstruesit mbanin banderola dhe slogane transparente kombëtare:
“Poshtë Maqedonia”
“Kërkojmë hapjen e një universiteti në Kosovë,”
“Ne kërkojmë përdorimin e lirë të Flamurit Kombëtar”
Ndërsa masat e pafundme këndonin:
“Kushtetuta, Kushtetuta !,” Flamuri, Flamuri “
“Ne duam të mësojmë në shqip.” Etj
Në pasditen e vonë, lëvizja prej katër deri në pesë mijë vetë (që ishte ende në rritje) u mblodh në qendër të qytetit. Arriti policia e Tetovës, si dhe përforcimet nga Shkupi. Në këtë situatë, entuziazmi pasuar nga brohoritjet dhe parulla për barazinë kombëtare. para turmës, 20-vjeçari Shifajet Fetahu, u ngjit në një shtyllë metalike dhe e vendosi flamurin kombëtar, duke ngritur flamurin përpara demonstruesve.
