Në kulmin e Perandorisë Britanike, një pjesë e caktuar e popullit britanik hoqën dorë nga krishterimi dhe u konvertuan në Islam. Këto janë historitë e tre pionierëve të islamit në Britani, ata të cilët kundërshtuan normat viktoriane në një kohë kur krishterimi ishte themeli i identitetit britanik.
William Henry Quilliam
Avokati William Henry Quilliam u bë i vëmendshëm ndaj Islamit, pasi kishte parë marokenët duke u falur në traget gjatë një misioni në Mesdhe, në vitin 1887.
“Ata nuk ishin të shqetësuar fare nga forca e erës e as nga luhatjet e anijes. Unë u preka thellë nga nga qetësia e tyre, mimika e fytyrave e tyre dhe fjalët e tyre që shfaqnin besim të plotë dhe sinqeritet,” kujton ai në shkrimet e tij.
Pasi u bë kureshtar për Islamin gjatë qëndrimit në Tangiers, qytet bregdetar në Marok. Quilliam, atëherë 31-vjeçar, u konvertua në Islam, duke e përshkruar besimin e tij të ri si “të arsyeshëm dhe logjik dhe, të pakundërshtueshëm me bindjet e tij”.
Ndonëse Islami nuk i detyron të konvertuarit të ndërrojnë emrat, ai zgjodhi një të ri për vete, u quajt Abdullah.
(Foto: Abdullah Quilliam)
Pas kthimit të tij në Angli në vitin 1887, ai u bë predikues, çfarë besohet se ka nxitur konvertimin në Islam të rreth 600 personave në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar.
Quilliam llogaritet të ketë inspiruar në konvertim 200 vendas të qytetit dhe 600 të tjerë në gjithë Mbretërinë e Bashkuar
Ai gjithashtu ka themeluar xhaminë e parë në atë kohë, në Liverpool, që atë kohë konsiderohej si “qyteti i dytë të Perandorisë Britanike”.
Mbretëresha Viktoria, e cila atëkohë qeveriste më shumë myslimanë se Perandoria Otomane (shtetet e kolonizuara ishin pjesë e Perandorisë), vet kishte urdhëruar shtypjen dhe shpërndarjen e pamfleteve të quajtura “Besimi Islam”, të cilat përmblidhnin bazat e fesë të përkthyera në 13 gjuhë.
Ajo thuhet se ka kishte kërkuar edhe kopje për familjen e saj. Por dëshira e saj për të kuptuar nuk ishte në përputhje me bindjet e pjesës tjetër të shoqërisë që ishin më pak të hapur ndaj një besimi të ri.
Në vitin 1894, Sulltani osman – me miratimin e Mbretëreshës – kishte emëruar Quilliam si Sheikh el-Islam (përfaqësues i Islamit) në Ishujt Britanikë, një titull që reflektonte udhëheqjen e tij në komunitetin musliman.
(Foto: Quilliam me bashkëbesimtarë)
Pavarësisht njohjes zyrtare të besimit, shumë të konvertuar të Liverpulit u përballën me abuzim lidhur me besimin e tyre.
Quilliam besonte se sulmuesit ishin “tru shpërlarë” të udhëhequr nga fanatizmi.
Ai ishte i njohur për punën e tij me sindikatat dhe përpjekjen e tij për reformën në divorc, – por karriera e tij ligjore u shkatërrua kur u përpoq të ndihmonte një grua që kërkonte divorc.
Në fakt, ai kishte qenë kurth, ndërsa gruaja qëllimisht kishte gënjyer se i shoqi kishte qenë jobesnik. Ngjarja u konsiderua si skandal i kohës, dhe goditi komunitetin musliman.
Ai u largua nga Liverpool-i në vitin 1908 për të minimizuar ndikimin e skandalit në komunitet.
(Foto: Xhamia e Liverpulit mban emrin e tij edhe sot)
Lady Evelyn Cobbold
Nuk ishte e pazakontë që anëtarët e klasave të larta të mrekulloheshin nga Islami. Shpesh ata frymëzoheshin nga udhëtimet në tokat muslimane.
Me prejardhje nga një familje aristokratike, Lady Evelyn Murray, e lindur në Edinburg, kaloi shumë nga fëmijëria e saj në mes të Skocisë dhe Afrikës veriore.
“Aty mësova të flisja arabisht dhe kënaqësia ime ishte të arratisesha nga mbikëqyrësja ime dhe të vizitoja xhamitë me miqtë e mi algjerianë. Pa e ditur fare, unë isha një muslimane e vogël në zemër”, shkruante ajo në kujtimet e saj.
(Foto: Lady Evelin me familjen e saj)
Në pronën e saj që kishte trashëguar në Dunmore Park të Skocisë, ajo bënte not dhe peshkim.
Babai i saj ishte një eksplorues, dhe kishte tituj fisnik. Ai ishte shpesh vizitonte vende të largëta, si Kinën dhe Kanadanë. Nëna e saj, që mbante po ashtu tituj nderi, ishte udhëtare e pasionuar.
Lady Evelyn trashëgoi nga prindërit dëshirën për të udhëtuar. Ajo ishte në Kajro, ku u takua dhe u martua me bashkëshortin e saj John Cobbold – një biznesmen i cili ishte pjesë e pijeve Ipswich Town FC.
Nuk dihet saktë se kur ajo u konvertua në Islam. Fara mund të ketë qenë mbjellë nga udhëtimet e saj të fëmijërisë, por besimi i Lady Evelyn e cila me sa duket ishte betonuar pas një pushimi në Romë, ku u takua me Papën.
“Kur Papa papritmas m’u drejtua duke më pyetur nëse isha katolike, unë befasisht iu përgjigja se “jam muslimane “, shkroi ajo në kujtimet e saj.
Ishte aspekti shpirtëror i fesë që tërhoqi shumë persona të përqafojnë islamin, thotë historiani William Facey, i cili shkroi parathënien e kujtimeve të Lady Evelinit.
Ai thotë se ata ndoqën një besim që ndanë një unitet me të gjitha fetë e mëdha, dhe nuk u dhanë shumë pas hollësive që bënin dallimin”.
Në Lindjen e Mesme, Lady Evelyn ishte e njohur si “Lady Zainab” nga miqtë e saj arabë. Ajo madje kishte qasje në zona të rezervuara për gratë dhe shkruante për “ndikimin dominues të grave” në kulturën myslimane.
Në moshën 65 vjeçare, ajo kreu pelegrinazhin e haxhit në Mekë – duke u bërë gruaja e parë britanike që kishte shkelur në tokat e shenjta të Islamit. Lidhur me udhëtimin e saj, ajo kishte botuar edhe një libër.
“Më pyesin shpesh kur dhe pse u bëra muslimane”, shkruante ajo në kujtimet e saj.
“Unë mund të them se nuk e di momentin e saktë kur e pranova. Më duket se kam qenë gjithmonë muslimane”.
Robert Stanley
Tregimi i historisë së muslimanëve viktorian mbizotërohet nga shtresat e larta të shoqërisë, dëshmitë e të cilave janë ruajtur mjaft mirë.
Mbajtja e dokumenteve të shkruara, si ditarët, ishte “në përgjithësi shenjë e përkatësisë së klasës së mesme”, thotë Christina Longden, i cila vetëm zbuloi se paraardhësit e saj ishin musliman falë hulumtimit që i bëri trungut familjar.
(Foto: Robert Stanley)
Robert Stanley i cili dikur i përkiste klasës punëtore, falë punës së tij u bë bashkiak i qytezës Stalybridge – një qytetet pranë Mançesterit.
Sipas znj. Longden, e cila ka shkruar një libër dhe një shfaqje për të, ai ishte avokat i cili krijoi një fond për punëtorët të shkarkuar që nuk punonin në përputhje me pikëpamjet e shefave.
Ajo gjithashtu shkruante rregullisht për kolonializmin britanik në buletinin e xhamisë së Liverpulit, të themeluar nga Uilliam Henry Quilliam.
Ai e pranoi islamin tek në moshën 70 vejcare, në vitin 1898, dhe ndërroi emrin në Reshid.
Stanley u zhvendos në Machester dhe vdiq në moshën 82 vjecare.
Dhe efekti i Stanleyt nuk mbaron.
Nipi i tij, Steven Stanley, në vitin 1991 pranoi islamin ende pa e mesuar historinë e paraardhësit të tij. Ai kishte udhëtuar në Egjipt si pjesë e studimeve, dhe tregon se është ndjerë i “shokuar për të mirë” kur e kuptoi se gjyshi i tij kishte bërë veprime “jashtë kornizave” duke pranuar një fe që nuk ishte e sistemit të atëhershëm.
/tesheshi.com/
