Edhe në kohë normale, ekonomia ruse është pothuajse aq transparente sa një stuhi bore siberiane, por duhet të theksojmë se këto kohë nuk janë normale. Që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, Banka Qendrore e Rusisë (cbr) dhe Rosstat, agjencia zyrtare e statistikave, kanë ndaluar publikimin e të dhënave për gjithçka, nga tregtia te investimet; shumë kanë vënë në pikëpyetje besueshmërinë e shifrave që vazhdojnë ende të bëhen publike.
Bankat e investimeve, që nuk këshillojnë më klientët për kompanitë ruse, kanë pezulluar kërkimet e tyre. Organizatat shumëpalëshe kanë larguar ekonomistët nga vendi.
Një stuhi, një debat i furishëm ka shpërthyer për mënyrën se si po ecën ekonomia ruse. Një studim i kohëve të fundit nga pesë studiues në Universitetin Yale, i cili ka tërhequr vëmendjen, nxjerr në pah se largimi i firmave perëndimore dhe sanksionet po “dënojnë” në fakt ekonominë e vendit.
“Statistikat e zgjedhura nga Putini më pas bëhen publike në mënyrë të pakujdesshme nëpër media dhe përdoren nga një mori ekspertësh me qëllime të mira, por të pakujdesshme në ndërtimin e parashikimeve të cilat janë tepër të favorshme dhe jorealiste për Kremlinin,” argumentojnë studiuesit.
Të tjerët janë më pak të zymtë. “Ekonomia nuk është në kolaps,” tha Chris Weafer, një vëzhgues rus.
Por si qëndron e vërteta?
Pasi Rusia pushtoi Ukrainën, ekonomia e saj ishte në rënie të lirë. Rubla humbi një të katërtën e vlerës së saj kundrejt dollarit. Tregu i aksioneve u shemb, duke detyruar rregullatorët të pezullojnë tregtimin.
Kompanitë perëndimore u larguan nga Rusia, ose u zotuan ta bëjnë këtë, ndërsa qeveritë e tyre u prekën nga sanksionet perëndimore. Brenda një muaji analistët rishikuan parashikimet e tyre për PBB-në ruse në vitin 2022 nga rritja prej 2.5% në një rënie prej afër 10%.
Disa ishin edhe më të zymtë. “Ekspertët parashikojnë se PBB-ja e Rusisë do të tkurret deri në 15% këtë vit, duke fshirë fitimet ekonomike të 15 viteve të fundit”, tha Shtëpia e Bardhë.
Por të dyja palët kanë rënë dakord se vendi është prekur. Rritjet masive të normave të interesit në pranverë, të krijuara për të stabilizuar rublën në kolaps, së bashku me tërheqjen e bizneseve të huaja, kanë shtyrë vendin në recesion, raporton abcnews.al.
Në tremujorin e dytë të vitit, PBB-ja ra me 4% nga viti në vit, sipas shifrave zyrtare. Shumë nga 300 qytetet e vendit me një industri të dëmtuar nga sanksionet janë në një “depression” të plotë. Shumë njerëz, veçanërisht persona të arsimuar, janë larguar ose po kalojnë asetet e tyre jashtë vendit.
Në tremujorin e parë të vitit 2022, të dhënat më të fundit të disponueshme, të huajt nxorrën 15 miliardë dollarë investime direkte, lehtësisht shifra më e keqe e regjistruar. Në maj 2022, remitancat ruse në Gjeorgji ishin dhjetë herë më shumë sesa një vit më parë.
Por analiza e të dhënave të The Economist nga një shumëllojshmëri burimesh sugjeron se ekonomia e Rusisë po ecën më mirë sesa parashikimet më optimiste, pasi shitjet e hidrokarbureve kanë nxitur një suficit rekord të llogarisë korente.
Merrni, për shembull, një “tregues të aktivitetit aktual” të publikuar nga Goldman Sachs, një bankë, një matës në kohë reale i rritjes ekonomike. Kjo ra në mënyrë dramatike në mars dhe prill, nëse jo në një shkallë të krahasueshme me krizën financiare globale të viteve 2007-09 apo edhe me pushtimin e Ukrainës në 2014. Në muajt në vijim ajo është rikuperuar.
Masat e tjera tregojnë një histori të ngjashme: të një recesioni, por jo të thellë, të paktën sipas standardeve të paqëndrueshme të Rusisë. Në qershor prodhimi industrial ishte 1.8% më pak se një vit më parë, sipas një dokumenti të botuar nga JPMorgan Chase, një tjetër bankë.
Një indeks i rritjes së sektorit të shërbimeve, i përpiluar duke dërguar anketa tek menaxherët, tregon një goditje më të vogël se gjatë krizave të mëparshme. Konsumi i energjisë elektrike duket se po rritet sërish, pas një rënieje fillestare. Numri i ngarkesave hekurudhore, një tregues i kërkesës për mallra, po vazhdon ende.
Ndërkohë, inflacioni po zbutet. Nga fillimi i vitit 2022 deri në fund të majit çmimet e konsumit u rritën me rreth 10%. Rënia e rublës i bëri importet më të shtrenjta; tërheqja e kompanive perëndimore reduktoi furnizimin.
Por çmimet tani kanë shënuar rënie, sipas Rosstat. Një burim i pavarur, i publikuar nga State Street Global Markets, një konsulencë, dhe PriceStats, një firmë të dhënash,tregon tendenca të ngjashme. Në deklaratat e saj publike, CBR tani shqetësohet për rënien e çmimeve si dhe për inflacionin.
Një rubla më e fortë ka ulur koston e importeve dhe pritjet e rusëve për inflacionin kanë rënë. Një grup i të dhënave nga Rezerva Federale e Cleveland, Morning Consult, një konsulencë dhe Raphael Schoenle i Universitetit Brandeis tregon se inflacioni gjatë vitit të ardhshëm ka rënë nga 17.6% në mars në 11% në korrik, raporton abcnews.al.
Me gaz të bollshëm, Rusia gjithashtu nuk ka gjasa të shohë një rritje të inflacionit të stilit europian për shkak të çmimeve të larta të energjisë. Rënia e çmimeve nuk është e vetmja gjë që po ndihmon familjet. Në të vërtetë, shkalla e papunësisë, në nivelin më të ulët historik prej 3.9% në qershor, është e rrëmë.
Shumë kompani kanë pushuar nga puna stafin, disa nuk i kanë paguar. Por nuk ka të dhëna se puna është prekur. Të dhënat nga HeadHunter, një faqe ruse e punësimit, sugjerojnë se raporti për punësimin ndaj vendeve të lira u rrit nga 3.8 në janar në 5.9 në maj – duke e bërë më të vështirë gjetjen e një pune se më parë dhe më pas shënoi një rënie.
Të dhënat nga Sberbank, huadhënësi më i madh i Rusisë, sugjerojnë se pagat reale mesatare janë rritur ndjeshëm që nga pranvera. Të dhënat e Sberbank sugjerojnë se në korrik shpenzimet reale të konsumatorëve nuk ndryshuan që nga fillimi i vitit. Importet ranë ndjeshëm në pranverë, pjesërisht për shkak se shumë firma perëndimore ndaluan furnizimin e tyre. Megjithatë, situata nuk ishte e rëndë.
Tre faktorë shpjegojnë pse Rusia vazhdon të hedhë poshtë parashikimet.
E para është politika. Vladimir Putin ka pak njohuri nga ekonomia, por ai është i kënaqur t’ua delegojë menaxhimin ekonomik njerëzve që janë të aftë për diçka të tillë.
Cbr është e mbushur me njerëz shumë të kualifikuar që ndërmorën veprime të shpejta për të parandaluar kolapsin ekonomik. Dyfishimi i normave të interesit në shkurt, në kombinim me kontrollet e kapitalit, mbështeti rublën, duke ndihmuar në uljen e inflacionit.
Publiku i gjerë e di se Elvira Nabiullina, guvernatorja e bankës, është serioze kur bëhet fjalë për mbajtur në kontroll çmimet dhe nëse diçka e tillë nuk e bën atë një figurë popullore në vend.
E dyta lidhet me situatën e fundit ekonomike në vend. Sergei Shoigu, ministri rus i mbrojtjes, foli për diçka të ngjashmë në shkurt, kur ai i tha qeverisë britanike se rusët “mund të vuajnë si askush tjetër”.
Kjo është kriza e pestë ekonomike me të cilën është përballur vendi në 25 vite, pas 1998, 2008, 2014 dhe 2020. Kushdo më i vjetër se 40 vjeç ka kujtime të trazirave të jashtëzakonshme ekonomike që solli rënia e Bashkimit Sovjetik.
Njerëzit kanë mësuar të përshtaten, në vend që të shqetësohen apo revoltohen. Rikujtojmë se një pjesë e ekonomisë ruse ka qenë prej kohësh e shkëputur nga Perëndimi.
Kjo vjen me koston e rritjes më të ulët ekonomike, por e ka bërë më pak të dhimbshme izolimin. Në vitin 2019, stoku i investimeve të huaja direkte në vend ishte rreth 30% e PBB-së, në krahasim me mesataren globale prej 49%.
Para pushtimit vetëm rreth 0.3% e rusëve punonin për një firmë amerikane, në krahasim me më shumë se 2% në të gjithë botën e pasur. Vendi importon relativisht shumë pak lëndë të para nga vendet e tjera. Kështu, izolimi shtesë nuk ka pasur shumë ndikim në shifrat e publikuara deri më sot.
Faktori i tretë lidhet me hidrokarburet. Sanksionet kanë pasur një ndikim të kufizuar në prodhimin e naftës ruse, sipas një raporti të fundit nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë.
Që nga pushtimi, Rusia i ka shitur BE-së lëndë djegëse fosile me vlerë 85 miliardë dollarë. Mënyra se si Rusia e shpenzon valutën e huaj të akumuluar në këtë mënyrë është diçka misterioze, duke pasur parasysh sanksionet ndaj qeverisë.
Megjithatë, ka pak dyshim se këto shitje po e ndihmojnë Rusinë që të vazhdojë të blejë importet, për të mos përmendur pagesën e ushtarëve dhe blerjen e armëve. Derisa Putin të largohet nga detyra, investitorët perëndimorë do të hezitojnë të prekin Rusinë, por sanksionet do të mbeten në fuqi.
Cbr pranon se ndërsa Rusia nuk mbështetet shumë në materialet e huaja, ajo është e dëshpëruar për makineri të huaja. Me kalimin e kohës, ndikimi i sanksioneve do të bëhet dhe më i dukshëm dhe Rusia do të prodhojë mallra të një cilësie më të keqe por me një kosto më të lartë.
Por tani për tani ekonomia e saj po has pengesa.
