Bëhet e ditur nga Parlamenti Italian në Komisionin e Mbikqyrjes së Shërbimit Publik të Radio Televizionit Italian se është miratuar rezoluta e prezantuar nga senatori i “Forza Italia”-s, Maurizio Gasparri, i cili ka kërkuar futjen në programacion mbrojtjen e gjuhës shqipe të arbëreshëve të Italisë.
Referuar këtij vendimi, gjatë pesëvjeçarit, 2023 – 2028, RAI do të ketë një kontratë shërbimi në gjuhën shqipe për pakicën etnike arbëreshe me banim në Kalabri, Basilicata, Puglia, Molise, Campania, Abruzzo e Siçili.
Shërbimi Publik i RAI-t në këto rajone ka rregulluar marrëveshjet e kohën e programacionit që do të vihet në dispozicion për transmetimin e tyre në gjuhën arbëreshe.
Kërkesa është dorëzuar zyrtarisht në Parlamentin Italian më 7 shtator 2023 nga Lëvizja Federative e Pakicave Gjuhësore Kalabria e Re së bashku me një grup profesorësh nga Universiteti i Kalabrisë, Palermos e nga kryetarë bashkishë të disa komunave arbëreshe.
Kjo wshtë hera e parë që RAI harton një kontratë të tillë pas mbi 20 vite kur në Itali ka hyrë në fuqi ligji 482 i vitit 1999 në mbrojtje të pakicave gjuhësore e historike në Itali.
Për selinë e RAI-t në Kalabri, ky vendim është një revolucion, pasi do të bazohet në strukturimin e programacioneve e projekteve të reja në gjuhën arbëreshe.
“RAI, nënvizon rezoluta në nenin 9 të kontratës së shërbimit për të mbështetur integrimin, mbrojtjen dhe valorizimin e pakicave gjuhësore, kërkohet garantimi i prodhimit dhe shpërndarjes së transmetimeve radiotelevizive, si dhe përmbajtjeve audiovizive, në gjermanisht dhe latinisht për provincën autonome. Rajoni i Bolzanos, në gjuhën ladine për provincën autonome të Trentos, në sardineze për rajonin autonom të Sardenjës, në frëngjisht për rajonin autonom të Valle d’Aosta, në Friuliano dhe Sllovenisht për rajonin autonom Friuli-Venezia Giulia dhe në gjuhën shqipe për rajonin e Kalabrisë”.
Sipas kontratës së re të shërbimit, “RAI merr përsipër të sigurojë kushtet për mbrojtjen e pakicave gjuhësore të njohura në zonat ku ato bëjnë pjesë, duke marrë dhe promovuar nisma për valorizimin e gjuhëve të minoriteteve të pranishme në territorin italian”.
Kontrata e Shërbimit, këtë herë, duket shumë më tej dhe kujton se RAI-t “i kërkohet të përcaktojë, me rajonet që e kërkojnë, një projekt operacional që synon të përcaktojë marrëveshje specifike me shërbimet përkatëse për të siguruar zbatimin e dispozitave që synojnë mbrojtjen e gjuhët e referuara në ligjin e 15 dhjetorit 1999, n. 482”.
RAI gjithashtu do të marrë përsipër, në përputhje me dispozitat e kontratës dhe në përputhje me disponueshmërinë e frekuencave dhe burimeve që sinjali televiziv i programeve kushtuar pakicave gjuhësore, të sigurojë që programet e treguara të kenë të njëjtën cilësi teknike të pritur për rrjetet gjeneraliste ato kombëtare dhe që ato radio transmetohen edhe nëpërmjet teknologjisë së re DAB.
Së fundi, do të garantojë dixhitalizimin e të gjitha arkivave audiovizive të programeve të prodhuara për pakicat gjuhësore, edhe me synimin për t’i ruajtur ato dhe për t’i bërë ato të aksesueshme për institucionet arsimore dhe shoqatat kulturore komunitare të pakicave gjuhësore./ albinof.ch
