Të dashur artdashës, së pari na lejoni të ju falënderojmë për gjithë mbështetjen në vitin e kaluar 2022. Prezenca dhe angazhimi juaj e vlerësoi vitin e kaluar si një nga vitet më të suksesshme ndonjëherë për sa i përket volumit dhe cilësisë.
Me këtë rast ju paralajmërojmë një program të frytshëm kulturor për vitin 2023.
Para së gjithash, në vitin në të cilin feston 75 vjetorin e ekzistencës, Galeria Nacionale i shpreh mirënjohjen Ministrisë së Kulturës së Republikës së Maqedonisë së Veriut për mbështetjen dhe besimin e treguar në Programin Vjetor në kushte specifike social-ekonomike në nivel lokal dhe global.
Muaji Mars, tradicionalisht për të gjashtën herë, sjell në kalendar një ekspozitë tematike me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Gruas – 8 Marsit. Dhe sërish gruaja, me gjithë bukurinë e saj në fokus të temës, e cila këtë herë prek rrëfimin biologjik më primordial, mëmësinë. Kjo ekspozitë tematike i kushtohet gjinisë më të bukur dhe u dërgon një përshëndetje të gjitha femrave. Ekspozita titullohet “Mëmësia” – vepra nga koleksioni i Galerisë Nacionale dhe do të vendoset në hapësirën e Çifte Hamamit më 7 mars. Kjo ekspozitë paraqet një përzgjedhje veprash të autorëve maqedonas dhe të huaj, të cilët më së shumti i përkasin gjeneratave të para të artistëve dhe trajtojnë temën e nënës dhe nënës me fëmijë. Kjo përzgjedhje përfshin vepra që janë pjesë e koleksionit të pasur të Galerisë Nacionale. Ekspozita përfshin rreth dyzet vepra – vizatime, piktura, ikona, skulptura, tapiceri, foto dhe printim në plotter. Përfaqësohen autorët tanë nga gjeneratat e para: Dimitar Andonov Papadishki, Nikolla Martinoski, Llazar Liçenoski, Dimçe Koco, Dimo Todorovski dhe autorë nga koleksioni jugosllav si: Pavle Simiq, Luka Tosanoviq e të tjerë.
Kuratore, Elena Ivanova
Data 30 mars 2023 është afati i fundit për projektin Landscape experience nga Robert Jankuloski dhe Monika Moteska, përfaqësuese të Bienales së 59-të të Venedikut të vitit të kaluar. Shfaqja do të jetë në Çifte Hamam.
Është një projekt multimedial që përfshin video instalime, objekte dhe fotografi. “Estetika” e peizazheve të braktisura (të neglizhuara), të vendosura në një kontekst të ri, me shtresa të reja të transkriptimit të dispozitivëve jetë-vdekje, e bukur – e shëmtuar, e shëndetshme – helmuese, janë të pranishme edhe në kërkimet e mëparshme të artistëve, dhe në projektin “Landscape experience” ata e thellojnë më shumë. Përveç “panoptikoneve të peizazhit të transformuar”, projekti trajton edhe trupin – njeriun si simbol i pushtetit, por edhe i një force të brishtë dhe lehtësisht të kapërcyeshme, si dhe me dominimin e kapitalit, politikat koloniale, ideologjitë dhe teknologji që ndikojnë në shtrembërimin e ekuilibrit të njeriut, botës së gjallë dhe mjedisit natyror në eko-sistem.
Kuratore e prjektit: Ana Frangovska, kuratore e lartë
Shoqatat ndërkombëtare po intensifikojnë përpjekjet e vazhdueshme kombëtare për të promovuar ndërgjegjësimin për autizmin dhe për të siguruar që të gjithë të prekurit nga autizmi të jenë në gjendje të arrijnë cilësinë më të lartë të mundshme të jetës. Edhe këtë Prill, me rastin e Muajit të Ndërgjegjësimit për Autizmin, vazhdojmë me përpjekjet tona për të përhapur ndërgjegjësimin, për të promovuar pranimin dhe për të bërë një ndryshim duke shënuar tradicionalisht Ditën Ndërkombëtare të Ndërgjegjësimit për Autizmin përmes punëtorive kreative ekologjike. Ne edukojmë, motivojmë dhe inkurajojmë fëmijët të vlerësojnë natyrën, veprimet ekologjikisht të ndjeshme dhe kuptimin e përfitimeve, mbrojtjen e habitateve natyrore dhe ruajtjen për brezat e ardhshëm.
Përpara ekranit të pajisjeve dixhitale, zhytja në një botë virtuale iluzionesh, fsheh rrezikun e tjetërsimit nga natyra. Prej aty, ne i mësojmë që në moshë shumë të re të kuptojnë veten si pjesë e natyrës dhe të kuptojnë nevojën për të qenë pjesë e saj. Punëtoritë do të jenë gjithëpërfshirëse. Përveç fëmijëve të spektrit autik do të përfshihen edhe fëmijët nga arsimi i rregullt.
Ekspozita vjetore e shkollave fillore është një tjetër projekt i departamentit edukativ të galerisë. Tradicionalisht, çdo vit nga ekspozitat retrospektive të programit nxirret një temë, bëhet përzgjedhja e njërit prej autorëve maqedonas dhe veprave të tij. Përmes kësaj qasjeje, pjesëmarrësit kanë mundësi të zgjerojnë njohuritë në lidhje me artistët bashkëkohor maqedonas, krijimtarinë e tyre dhe trashëgiminë kulturore. Nëpërmjet vizitave të organizuara në ekspozitë dhe ligjeratave të shkurtra të përshtatura për moshën e studentëve, krijuesit përfshihen në procesin kreativ dhe punëtoritë.
Të dy projektet edukative janë nën mentorimin e edukatores Maja Dimitrova
Errësira e Artë, ekspozitë individuale e artistit figurativ kosovar Eshref Qalili, do të mbahet gjithashtu në prill 2023, në Qendrën Multimediale Mala Stanica, dhe hapja e kalendarit të ngjarjeve është planifikuar për 20 prill 2023.
Me prezantimin e Qalilit vazhdojmë bashkëpunimin e mirë kulturor me vendet fqinje. Ekspozita do të përmbajë piktura nga cikli i fundit në teknikën vaj në pëlhurë. Prezantimi i këtij autori në Galerinë Nacionale është i një rëndësie të veçantë për faktin se krijimtaria e tij është jashtëzakonisht e gjerë. Ai është fitues i shumë çmimeve dhe mirënjohjeve si “Golden Globe” në Muzeun Kombëtar në Prishtinë (Kosovë), 2012. Është pjesëmarrës në shumë simpoziume, në Itali, Turqi, Shqipëri, Serbi, Qipro. Ai u diplomua në Akademinë e Arteve të Bukura në Prishtinë në vitin 1993 dhe ka magjistruar në vitin 1997 në degën e pikturës.
Kuratore e ekspozitës Maja Krstevska, kuratore e lartë
Vepra artistike e Aneta Svetieva, 10 maj 2023, Amami i Daut Pashës
Gjatë vitit 2022 është realizuar një pjesë e projektit me titull punues “Vepra artistike e Aneta Svetievës”, gjegjësisht është shtypur monografia kushtuar Aneta Svetievës. Gjatë vitit 2023, së bashku me promovimin e edicionit monografik, do të realizohet pjesa e dytë e projektit të ekspozitës Aneta Svetieva, e cila do të përfshijë një përzgjedhje të veprave nga puna e saj. Svetieva është një nga autoret që la gjurmë të forta në zhvillimin e skulpturës bashkëkohore maqedonase me shprehjen e saj karakteristike stilistike në të cilën janë evidente ndikimet antropologjike dhe etnologjike të bazuara në njohuritë dhe hulumtimet e saj si profesoreshë në Fakultetin e Shkencave të Natyrës në Universitetin Shën Qirili dhe Metodi në Shkup.
Në veprën e Svetievës, bota e mrekullisë dhe fantastikes, si një nga dimensionet e surrealitetit, e ndërthurur reciprokisht dhe e vështirë për t’u ndarë, gjejnë pasqyrimin e tyre në kompozimet e saj karakteristike fantastike etnologjiko-mitologjike (të skulpturave, prej metali, terrakote dhe kartoni), unike me formën dhe ngjyrën e tyre. Këto janë mbi të gjitha kompozime etnologjiko-mitologjike ku dominon figura të cilës autori “i ka besuar përgjegjësinë e përfaqësimit të historisë dhe kujtesës”. Figurat e saj në formën e mutantëve e kanë pamjen e tyre në një botë të panjohur dhe misterioze për ne, mbi të gjitha, botës imagjinare personale që i përket vetëm imagjinatës së artistit. Por siç vëren Viktorija Vaseva-Dimeska, po të shikojmë me vëmendje, ato zbulojnë në vetvete një lloj përfaqësimi shqetësues që është fryt i një kujtese kolektive, bazuar në “konstantat antropologjike dhe mitike të artit figurativ të hershëm ballkanik dhe mesdhetar”.
Autore e projektit, Viktoria Vaseva Dimeska
Kuratorët, Maja Nedelkoska Brzanova, kuratore e lartë, Tatjana Bundalevska, kuratore
Në muajin e rinisë, maj 2023, programi përfshin sallonin e 14-të pranveror rinor. Tema e edicionit të katërmbëdhjetë është Natyrë e qetë, një projekt nga segmenti edukativ, një ekspozitë republikane e shkollave të mesme dhe fakulteteve e cila do të hapet më 12 maj 2023 në Mala Stanica.
Gjithashtu, në maj të vitit 2023, për herë të tretë, do të realizohet Loja shpërblyese edukative muzeale “Labirinti i Artit 3” me temë: Ekspozita e përhershme e Galerisë Nacionale. Përmes labirintit, të rinjtë do të eksplorojnë gjatë gjithë prillit dhe gjysmës së muajit maj, ndërsa çmimet do të ndahen në Ditën Ndërkombëtare të Muzeve, 18 maj 2023.
Dy projektet e fundit edukative janë nën mentorimin e edukatorit Aco Tanevski.
Më 25 maj 2023, ekspozita me titull “Beneton Geometric” do të hapet në Mala Stancia, si ekspozitë personale e Vasko Gagoviqit e kuruar nga kuratorja e lartë Maja Krstevska.
Në periudhën e verës po pasurojmë ofertën kulturore në qytet duke prezantuar Ekspozitën Retrospektive të Vladimir Temkovit në Çifte Hamam, duke filluar nga data 22 qershor 2023. Ekspozita synon të ekspozojë të gjitha fazat e punës së Vladimir Temkovit, ku në hapësira të veçanta konceptualisht do të ekspozohen vepra të tij që nga përfundimi i Fakultetit të Artit Figurativ dhe fillimet e veprimtarisë së tij e deri te veprat e tij të fundit të krijuara sot.
I lindur në vitin 1959, Vladimir Temkov ka diplomuar në Akademinë Pedagogjike dhe Fakultetin e Arteve të Bukura, dega grafikë, ndërsa nga viti 2001 është anëtar i DLUM-it. Është autor i mbi 60 ekspozitave personale brenda dhe jashtë vendit, pjesëmarrës në shfaqje të shumta grupore dhe koloni dhe që nga viti 1996 organizator i Kolonisë Ndërkombëtare të Artit në Kavadar. Artisti ka marrë disa çmime dhe mirënjohje për punën e tij.
Me përfundimin e verës përfundojnë edhe përgatitjet për fillimin e pjesës së dytë të aktiviteteve programore. Vijonjë projekte të rëndësishme retrospektive, shumë punë dhe realizim i planifikuar.
Fillojmë me projektin “Kozmologji” të autorit të afirmuar maqedonas Simon Shemov më 7 shtator 2023 në Hamamin e Daut Pashës. Kjo ekspozitë do të prezantojë veprat e tij më të fundit artistike që lidhen me temën e Kozmosit dhe raportin Tokë-Kozmos, real-imagjinar, hapësirë, kohë, përmasa dhe distancë. Shemov ka vite që e hulumton këtë çështje dhe në veprat e tij të mëparshme, por këtë herë ato janë pika qendrore. Shemov zhvillon kërkimin dhe metafizikën e kozmosit në disa mediume të ndryshme, nga letra, pëlhura, vizatimi ndërsa ekspozita do të përfshijë edhe një video vepër, e cila do ta qartësojë narrativën multimediale duke e bërë më transparente. Akcenti dhe mbizotërimi i shprehjes theksohet më shumë nga monumentaliteti dhe përmasat e punimeve që duhet të “pushtojnë” hapësirën e hamamit, duke i dhënë asaj një dimension të ri, të ndryshëm.
Kuratore e ekspozitës: Ana Frangovska, kuratore e lartë
Ekspozita retrospektive-monografike e Mile Korubin, ekspozitë jubilare me rastin e 100 vjetorit të lindjes së tij 1922-2022, është planifikuar të mbahet më 28 shtator 2023 në Çifte Hamam. Pasqyrimi unik i veprës së këtij autori të jashtëzakonshëm, i cili la gjurmë të rëndësishme në skenën artistike maqedonase, do të përfshijë vepra nga të gjitha fazat, si dhe video-dokumentacion. Mile Korubin konsiderohet si një nga autorët më të rëndësishëm në zhvillimin e artit figurativ bashkëkohor maqedonas, një pararojë e postmodernizmit, i cili me dorëshkrimin e tij karakteristik të artit figurativ, fryt i kërkimeve dhe eksperimenteve të vazhdueshme në kërkim të çlirimit të shprehjes së artit figurativ, kontribuoi në afirmimi dhe zhvillimi i tendencave të reja të artit figurativ në skenën artistike maqedonase.
Opusi i tij i pikturës kaloi nëpër disa diskurse të ndryshme. Kështu, në fazën e hershme janë të dukshme ndikimet mbizotëruese të disa piktorëve francezë, ku motivet e tij më të shpeshta janë peizazhet e fragmentuara urbane-shkrime udhëtimi nga vendet e ndryshme ku ka qëndruar, kështu që në periudhën e mëvonshme, ai ka hyrë në ujëra. të abstraksionit lirik dhe gjeometrik. Vepra e tij kalon në një gamë të gjerë të shprehjes artistike, nga veprat e mbizotëruara nga figuracioni idilik, deri te abstraksioni lirik me asociativitet të theksuar në trajtimin e motiveve dhe figuracionit gjeometrik. Shprehja e pasur e ngjyrave në fazën e fundit, abstrakte është e qetë dhe e artikuluar përmes shkallëzimeve të ngrohta tone.
Kuratorët e projektit: Maja Nedelkoska Brzanova, kuratore e lartë dhe Maja Çankulovska Mihajlovska, kuratore e lartë
Mitko Panov, tetor 2023, Mala Stanica
Ekspozita e Mitko Panovit është krijuar për të shfaqur dy elemente të krijimtarisë së tij – pikturën dhe filmin, në këtë rast – filmin e metrazhit të shkurtër ose video-art, dhe një nga ata filma të shkurtër është “Me duar të ngritura”, një film me metrazh të shkurtër që fitoi “Palmën e Artë” në Kanë.
Mitko Panov i është përkushtuar krijimtarisë së tij, në kërkimin e formave të reja të shprehjes, ku bën një sintezë mes disiplinave klasike të pikturës, filmit dhe rrjedhave të ideve dhe koncepteve bashkëkohore në art. Eksperimentimi me premisa ideo-konceptuale mundëson një produkt artistik origjinal me rezultate të thelluara estetike.
Panov eksperimenton dhe krijon një kombinim unik në pikturat e tij. Duke përdorur teknikat klasike të pikturës të plotësuara me sekuenca më moderniste, ai krijon vepra që flasin për emocione personale. Frymëzimi në veprat e tij është njeriu, edhe kur ai mungon dhe ndihet prania e tij. Ai gjithashtu kap thelbin e simboleve tradicionale për të formuar krijime unike estetike.
Kurator i ekspozitës: Goranço Gjordjievski, kurator
Tetori, nëntori dhe dhjetori 2023 do të kenë një ofertë intensive artistiko-vizuale. Vijojnë:
Ekspozita “Në skaj” e Goce Nanevskit në Çifte Hamam;
Zero Kolektiv “Nomen est Omen – Zero Randum” në Mala Stanica;
Ekspozitë personale e Dimitrie Duracovski;
Ekspozita “Larje (Banjë)” nga Stefan Shashkov në bashkëpunim me Dorian Jovanoviç në Çifte Hamam;
Ekspozita “Qëndrueshmëria” nga koleksioni i Galerisë Kombëtare të Kosovës në Çifte Hamam;
“Ekspozita jubilare Risto Kalçevski 90 vjet nga lindja” në Hamamin e Daut Pashës;
“Ekspozita jubilare Risto Lozanoski 100 vjet nga lindja e tij” në Çifte Hamam;
“Giardini”, një ekspozitë personale e artistit figurativ Ervin Katoviq në Mala Stanica;
“Rastësi dhe varfëri”, ekspozitë individuale e Tome Axhievskit në Çifte Hamam;
“Ekspozita retrospektive 110 vjet nga lindja e Lena Stefanovës” në Çifte hamam dhe
Punëtori kreative me ekspozitë përfundimtare me rastin e Ditës Ndërkombëtare të personave me nevoja të veçanta në Çifte Hamam
Projekti “Në skaj” i Goce Nanevskit në bashkëpunim me Dorian Milovanoviq është një projekt hulumtues interdisciplinar që e vendos interesin e tij në aspektet e gjendjes “në skaj” (në kuptimin literal) dhe pasojat e shkaktuara prej tij. Projekti në përgjithësi përfshin rishikime të katër temave, përkatësisht:
perceptim, dëgjueshmëri, heshtje dhe zero. Në skaj është konstrukt i natyrshëm, shoqëror, fizik, kimik, biologjik, personal, social, profesional, emocional, etj. Një gjendje që nga përvoja luan një rol të rëndësishëm në ndërtimin e normave rreth nesh dhe ilustron ndryshime të tëra në kuptimin më të gjerë epokal. Këtu, synimi i autorit është të eksplorojë situata në dukje të thjeshta që prekin pjesërisht shkencoren, por edhe janë imazhe të ngrira të intuitës me pak ose aspak vetëdije për to. Shembujt që thjesht e ilustrojnë këtë janë të shumtë (në buzë të katastrofës, në buzë të shkallëve, shëndeti, besimi, ndershmëria, bukuria, rreziku, lufta, etj.) Rregullimi hapësinor i projektit do të jetë në domenin e objektit, skulptura kinetike, drita, nxehtësia, zëri dhe video të ndërthurura në zhanrin e instalacionit.
Kuratore e ekspozitës: Ana Frangovska, kuratore e lartë
Kolektivi Zero “Nomen est Omen – Zero Randum” në Mala Stanica
Kolektivi Ø u krijua ex nihilo ose nga “zero”. Kjo është arsyeja pse përsëri dhe përsëri kthehet dhe ringjallet, sepse ajo që nuk ekziston nuk mund të shkatërrohet, pavarësisht se sa ne vetë, anëtarët, ose miqtë ose armiqtë e saj janë përpiqur ta zbërthejnë dhe ta zhdukin. Por ajo që nuk ekziston më nuk mund të zhduket në asnjë mënyrë. Ndoshta mjeti më i mirë i ekuilibrit shoqëror do të ishte një tolerancë e pafundme e të gjitha koncepteve jo të dhunshme të rregullimit të të gjitha kulturave dhe grupimeve kulturore autentike.
Projekti Nomen est Omen – Zerorendum është një reflektim dhe reagim vizual për të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen dhe ngjarjet aktuale në Republikën e Maqedonisë së Veriut… dhe më gjerë…
Kurator i projektit: Goranço Gorgievski, kurator
Ekspozitë individuale e Dimitrie Duracovski
Dimitrie Duracovski është një fenomen i pazakontë në artin bashkëkohor maqedonas, ai është një krijues i vetmuar por intelektualisht kureshtar që jeton dhe vepron në Strugë. Në përpjekje për të formuar një vizion të plotë të botës, ai përdor mjetet dhe mundësitë shprehëse të pikturës, vizatimit dhe fjalës së shkruar. Megjithatë, mendimi është përmbajtja e parë dhe e brendshme krijuese e veprave të tij, e cila në një farë mënyre riformëson vizionet artistike në vetëdijen tonë. Temën kryesore e gjen në kthimin dhe shqyrtimin e hapësirave misterioze të shpirtit njerëzor, ku shpesh preken apo fshihen kufijtë mes reales dhe fantastikes, të mundshmes dhe të pamundurës, racionales dhe irracionales… Ai është i fiksuar pas idesë së krijimit të neo-medias në Maqedoni.
Kurator i projektit: Goranço Gorgievski, kurator
Ekspozita “Larje (Banjë)” nga Stefan Shashkov në bashkëpunim me Dorijan Jovanoviq në Çifte Hamam
Hamami, pra funksioni i saj në kohën e caktuar, ishte një hapësirë publike ku bëhej pastrimi i trupit, por edhe shkëmbimi i informacioneve nga përditshmëria e qarshisë.
Me këtë projekt, në mënyrë simbolike vazhdojmë traditën e hamamit, si vend pastrimi, duke i shtuar një dimension të ri, që është pastrimi i perceptimit me mjete “kozmetike” ndriçuese dhe audio-vizuale.
Pjesa ndriçuese-vizuale do të përmbajë animacione dhe video që do të projektohen në mure, dysheme dhe tavan, dhe audioja do të jetë një performancë sonike live e performuar në smartphone dhe tablet. Në pjesën e sipërme të kupolës, në pjesën e jashtme, do të vendosen tre reflektorë në ngjyrat bazë RGB që do të ndriçojnë hapësirën e brendshme.
Kurator i ekspozitës, Goranço Gorgievski, kurator
“Qëndrueshmëri”, ekspozitë nga koleksioni i Galerisë Kombëtare të Kosovës (ekspozitë reciproke). Galeria Kombëtare e Kosovës ka një koleksion të pasur të veprave të artit figurativ të artistëve më të rëndësishëm modernë, postmodernë dhe bashkëkohorë kosovarë. Një pjesë e arritjeve më domethënëse nga ky koleksion që do të prezantohen në Galerinë Nacionale të Maqedonisë së Veriut do të thotë shumë në kontekstin e njohjes së historisë dhe vazhdimësisë së artit të Kosovës të shekullit të kaluar dhe fillimit të këtij shekulli. Me një ekspozitë të tillë do të mund të krahasojmë zhvillimin e artit në këto vende fqinje, ndikimet, bashkimet dhe divergjencat.
Kuratore e ekspozitës, Ana Frangovska, kuratore e lartë
Risto Kallçevski 1933-2023, (ekspozitë jubilare me rastin e 90 vjetorit të lindjes)
Në ekspozitën jubilare do të prezantohen punimet nga institucionet nacionale dhe lokale, si dhe nga pronarë privatë dhe nga familja Kallçevski. Në ekspozitë do të prezentohen edhe fragmente nga vlerësimi kritik i veprës së Risto Kallçevskit, në formë të video materialeve si dhe intervista me autorin. Risto Kallçevski konsiderohet si një nga autorët më domethënës në zhvillimin e artit bashkëkohor maqedonas, përfaqësuesi më karakteristik i pikturës abstrakte në Maqedoni, i cili me dorëshkrimin e tij specifik artistik, i cili është fryt i kërkimeve dhe eksperimenteve të vazhdueshme në kërkim të çlirimit të shprehjes artistike, kontribuoi në afirmimin dhe zhvillimin e tendencave të reja artistike në skenën e artit maqedonas.
Opusi i tij i pikturës ka kaluar nëpër disa diskurse të ndryshme. Elementet asociative shfaqen edhe në pikturat e tij më të hershme, të cilat më vonë kthehen në paraqitje krejtësisht jo-figurative. Në fund të viteve gjashtëdhjetë, ai futi në vepër materiale jo-pikturuese me gjeometri jo-imponuese, duke i hapur rrugën pikturës drejt objektit. Veprat e fundit, të frymëzuara si ato të mëparshmet nga klima kulturore dhe gjeografike maqedonase, përmbajnë një kolorit më të gjallë dhe një lëvizje më të theksuar.
Kuratorët, Maja Nedelkoska Brzanova, kuratore e lartë dhe Maja Chankulovska Mihajlovska, kuratore e lartë
Risto Llozanoski 1923-2023, (ekspozitë jubilare me rastin e 100 vjetorit të lindjes)
Duke qenë se prezantimi i fundit retrospektiv-monografik i Risto Llozanoskit është bërë në vitin 1986 dhe që atëherë nuk ka pasur një prezantim integral të veprës së tij dhe duke pasur parasysh se është një jubile i rëndësishëm 100 vjet nga lindja e tij, kjo ekspozitë do t’i kujtojë publikut kulturor maqedonas për rëndësinë e tij në modernizimin e shprehjes artistike në pikturën bashkëkohore maqedonase. Në ekspozitë do të shfaqen punime nga institucionet nacionale dhe lokale, si dhe nga pronarë privatë dhe nga familja e Llozanoskit.
Risto Llozanoski i përket brezit të piktorëve të pasluftës, të cilët sjellin një frymë të re në artin maqedonas. Edhe në fillimet e tij, ai dukshëm shfaq interes për modernizimin e gjuhës së tij artistike. Në përputhje me drejtimin e tij, ai do të jetë themelues dhe anëtar i grupit “Denes”, i cili sjell freski dhe hap trende të reja në artin figurativ bashkëkohor maqedonas.
Opusi i tij i pikturës ka kaluar nëpër disa diskurse të ndryshme. Elementet asociative shfaqen edhe në pikturat e tij më të hershme, të cilat më vonë kthehen në paraqitje krejtësisht jo-figurative. Në fund të viteve gjashtëdhjetë, ai futi në vepër materiale jo-pikturuese me gjeometri jo-imponuese, duke i hapur rrugën pikturës drejt objektit. Veprat e fundit, të frymëzuara si ato të mëparshmet nga klima kulturore dhe gjeografike maqedonase, përmbajnë një kolorit më të gjallë dhe një lëvizje më të theksuar.
Duke bërë këtë, ai arrin të ndërtojë fizionominë e tij krijuese, përmes një qasjeje të theksuar individuale në shprehjen artistike dhe trajtimin e ngjyrave.
Vendlindja e tij Prilepi dhe rrethinat e tij janë frymëzimi dhe tema kryesore në veprën e tij: Kullat e Markut, peizazhi i zhveshur, peizazhet fantastike të pasura me histori etj.
Kuratorët, Maja Nedelkoska Brzanova, kuratore e lartë dhe Maja Chankulovska Mihajlovska, kuratore e lartë
“Giardini”, një ekspozitë personale e artistit figurativ Ervin Katoviq në Mala stanica
Ekspozita e artistit figurativ Ervin Qatoviq do të përmbajë rreth njëzet piktura, në teknikën akrilike në pëlhurë. Autori është i diplomuar në Fakultetin e Arteve të Bukura në Prishtinë, ku edhe ka kryer studimet pasuniversitare. Ai ka mbajtur mbi tridhjetë ekspozita personale në rajon dhe më gjerë, Berlin, Tivat, Podgoricë, Novi Sad, Sarajevë, Sombor, Nish. Ka fituar çmime në fushën e pikturës në Bienalen e Rinisë në Novi Pazar. Si student i shkëlqyer fitoi çmimin “Paleta e Artë” e Shoqatës së Artistëve Figurativ të Serbisë në vitin 2019, me rastin e 90-vjetorit të krijimit të shoqatës. Ai është pranues i mirënjohjeve dhe letrave falënderuese nga Akademia Serbe e Shkencave dhe Arteve në vitin 2009. Presim që prezantimi i tij në Galerinë Nacionale të ngjall interes tek audienca vendase.
Kuratore, Maja Krstevska, kuratore e lartë
“Rastësi dhe varfëri” nga Tome Axhievskit përbëhet nga disa skulptura – objekte të realizuara nga materiale natyrore, gurë, skulptura të gurit të papërfunduara, dhe të kuq (të paketuar në qese plastike), disa pjata porcelani dhe materiale të tjera të lira. Bartësi kryesor i veprave të reja në projekt është “Rastësia artificiale në vendosjen e veprave”, domethënë një simulim i “estetikës së paprekur” nga “vepra e rastësishme” e vitit 1995, në të cilën autori njeh burimin e kreacionit, pra “artit të vet fillimit”.
Kuratore e projektit: Ana Frangovska, kuratore e lartë
“Ekspozita retrospektive 110 vjet nga lindja e Lena Stefanovës” në Çifte Hamam
Lena Stefanova i përket kohës së fillimeve të modernizmit dhe prirjeve të tij postimpresioniste. Temat kryesore të saj janë peizazhi, natyra e qetë, lulet, natyra njerëzore, veçanërisht portreti dhe autoportreti. Përveç akuarelit, këto tema janë punuar dhe paraqitur në teknikën e vizatimit dhe vajit. Ajo ishte piktorja e parë bashkëkohore maqedonase.
E njohur për vizatimet e bëra me saktësi të kostumit popullor maqedonas. Në një kolegj prestigjioz francez, ajo mësoi sekretet e zanatit të pikturës dhe që atëherë dominojnë pikturat e bëra në teknikat e vajit dhe akuarelit. Vizatimi i saj është i butë, dhe tranzicionet tonale janë delikate dhe në një gamë të heshtur. Kjo del në pah në portretet, vlerën e të cilave e shohim në intimitetin dhe psikologjinë e theksuar. Përveç portreteve femërore me përjetim lirik, si “Portreti i një vajze” (1957), “Malinka”, “Portreti i Zhanës” e të tjerë, Stefanova pikturoi edhe disa portrete ekspresive, të trajtuara psikologjikisht. Këtu mendoj për “Autoportretin” e jashtëzakonshëm të vitit 1945, i cili është i vogël në format, por shpreh një barrë të akumuluar, sikur në të është përqendruar e gjithë barra e së kaluarës. Melankoli deri në lot vërehet edhe në autoportretet e mëvonshme, njëri në teknikë vaji, tjetri në akuarel, të cilat duken më pak të papërfunduara. Të tilla janë disa portrete fëmijësh, butësia e të cilëve ka humbur shprehjen e saj. Nëse portreti i Goce Dellçevit duket i idealizuar, “si një ikonë”, atëherë portreti i bashkëshortit të saj, publicistit të njohur Ceko Stefanov, duket tejet i tensionuar; ai është i shtrënguar dhe i përkulur, që i fsheh sytë, që thekson shqetësimin e tij të madh me rrudhat e shprehura në ballin e tij, në vështrimin dëshpërues dhe në gojën gjysmë të hapur. Portretet e Stefanovës janë rrëfimore dhe të pazakonta, ndërsa të tjerë mendojnë se portretet e saj “Malinka”, “Goce Dellçev” dhe “Zhana” janë frymëzuar nga piktura jonë afreske (Paskal Gilevski, Shtëpia plot gra të ndritura, Shkup, Mars, 1989).
Lena Stefanova nuk pati një ekspozitë të pavarur gjatë jetës së saj. Dy ekspozitat e saj personale u mbajtën pas vdekjes – së pari në vitin 1993 në Galerinë Stobi dhe në vitin 2013 në QIK.
Kuratore: Tatjana Bundalevska, kuratore dhe Elena Ivanova, kuratore
Punëtori kreative me një ekspozitë përfundimtare me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Personave me Nevoja të Veçanta
Përfshirja sociale është mbi të gjitha respektimi i diversitetit dhe mundësimi i qasjes së barabartë për të gjitha kategoritë e fëmijëve dhe pjesëmarrje e përbashkët në përmbajtje të ndryshme edukative. Pranimi i dallimeve është një nga treguesit bazë të një shoqërie të zhvilluar. Nëpërmjet modelit të përfshirjes sociale, personat me aftësi të kufizuara do të punojnë dhe krijojnë me shokët e klasës nga klasa e rregullt. Projekti përfshin punëtori në procesin kreativ të së cilave do të bashkëpunojnë studentët e Dizajnit Industrial si dhe Fakultetit të Arteve figurative, dhe do të realizohet një ekspozitë përfundimtare me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Personave me Nevoja të Veçanta.
Projekti do të realizohet në bashkëpunim me Fakultetin e Arteve të Bukura, Departamentin e Grafikës, Fakultetin e Inxhinierisë Mekanike, Departamentin e Dizajnit Industrial, nxënësit e Shkollës për Fëmijë me Dëmtim të të Dëgjuarit dhe të të folurit DUCOR Partenie Zografski dhe shkollat e mesme nga qyteti i Shkupit.
Edukatore, Maja Dimitrova
Veprimtaria muzeale, mbrojtja e trashëgimisë kulturore dhe bashkëpunimi ndërkombëtar
Në sferën e veprimtarisë muzeale vazhdojnë aktivitetet e filluara për konservim dhe restaurim të koleksioneve nga trashëgimia, Shtëpia përkujtimore e Llazar Liçenoskit dhe nga Koleksioni i Galerisë Nacionale.
Këtë vit në Galerinë Kombëtare në Prishtinë do të ketë bëhet prezantimi ndërkombëtar i projektit “Landscape experience” nga Robert Jankuloski dhe Monika Moteska, përfaqësues të Bienales së 59-të të Venecias të vitit të kaluar.
Së fundi, në 75-vjetorin e ekzistencës sonë në skenën kulturore dhe artistike, besoj se oferta për vitin 2023 do të jetë një arsye e mjaftueshme, të gjithë së bashku, ta festojmë jubileun me një realizim të suksesshëm, me publikë të shumtë dhe kritika pozitive.
Dr. Dita Starova Qerimi, drejtoreshë dhe
ekipi i Galerisë Nacionale të Republikës së Maqedonisë së Veriut
