Grupet bankare ndërkombëtare që ushtrojnë veprimtarinë e tyre në Evropën Qendrore, Lindore dhe Juglindore (EQLJ) kanë treguar qëndrueshmëri dhe përkushtim ndaj rajonit, sipas Anketës së Kreditimit të Bankës së EQLJ-së, të kryer nga Banka Evropiane e Investimeve (BEI) në pranverën e vitit 2023 gjatë krizës së Silicon Valley Bank dhe Credit Suisse. Anketa zbuloi se një shumicë e konsiderueshme (73%) e bankave mëmë në EQLJ ruajtën ekspozimin e tyre, ndërsa 18% e rritën praninë e tyre në gjashtë muajt e fundit. Lidhur me strategjitë afatgjata, grupet bankare ndërkufitare po sinjalizojnë synimin e tyre ose për të ruajtur të njëjtin nivel veprimesh (45%) ose për ta zgjeruar atë në mënyrë selektive (45%) në rajon.
Sipas shefes së Departamentit të Ekonomisë në BEI, Debora Revoltella, “Anketa e huadhënies bankare konfirmon angazhimin e vazhdueshëm të grupeve bankare ndërkombëtare ndaj rajonit të EQLJ-së, si dhe përpjekjet e tyre për të ruajtur stabilitetin. Në kontekstin aktual makroekonomik, megjithatë, vihet re një shtrëngim i mëtejshëm i kushteve të financimit në anën e ofertës, në të gjitha segmentet e biznesit dhe në shumicën e vendeve, dhe kjo do të mbetet në fuqi edhe gjatë muajve të ardhshëm.”
Për sa i përket Ballkanit Perëndimor[1], vetëm pak banka planifikojnë të ulin në mënyrë selektive ekspozimin ndaj rajonit, ndërsa mbi 40% e tyre planifikojnë të ruajnë nivelin aktual të veprimeve në terma afatgjatë dhe pothuajse 45% synojnë ta zgjerojnë praninë e tyre në mënyrë selektive. Megjithatë, bankat parashikojnë rritje të kredive me probleme, duke ndikuar veçanërisht në sektorin e tregtisë me pakicë dhe atë të korporatave, duke pasur parasysh ngadalësimin e rritjes, inflacionin e lartë dhe normat në rritje të interesit. Gjatë gjashtë muajve të ardhshëm, ata presin që të ruhet mjedisi aktual dashamirës i financimit në vend dhe madje të përmirësohet, i nxitur sërish nga depozitat e individëve dhe të korporatave, pavarësisht uljes së pritshme të financimit të bankës qendrore.
“Rajoni i Ballkanit Perëndimor po tregon edhe një herë potencialin e tij të tregut, elasticitetin dhe gatishmërinë për të kapërcyer kufizimet aktuale gjeopolitike. Angazhimi i grupeve bankare në mbështetjen e rritjes ekonomike duhet të ruhet dhe Grupi i BEI-t do të vazhdojë të sigurojë financimin e nevojshëm për rajonin për t’iu përgjigjur në mënyrë të përshtatshme nevojave të ardhshme”, tha Lilyana Pavlova, zëvendëspresidente e BEI-t.
Rritja e kreditimit në Ballkanin Perëndimor është ngadalësuar ndjeshëm që nga fillimi i vitit 2022, ndërkohë që cilësia e kredisë ka mbetur solide, njëlloj si dhe qasja në financim, e favorizuar nga fluksi i qëndrueshëm i depozitave si nga korporatat ashtu edhe nga individët. Kërkesa për kredi (e cila tregon gatishmërinë e klientëve për të marrë hua nga bankat) në Ballkanin Perëndimor nuk ka shfaqur shenja ngadalësimi gjatë muajve të fundit (në kundërshtim me fazat e mëparshme të ngadalësimit ekonomik) dhe pritet të mbetet e fortë kryesisht për korporatat (korporatat e mëdha dhe NVM) sesa për shitjet me pakicë (kredi konsumatore dhe blerje banese). Megjithatë, përbërja e tij ka ndryshuar, ku kapitali qarkullues (që reflekton nevojat për likuiditet të firmave) tani është shtytësi kryesor, ndërsa investimet fikse dhe segmentet e shitjes me pakicë pritet të kontribuojnë negativisht. Në veçanti, kërkesa për kredi për konsum dhe kredi hipotekare ka qenë e dobët dhe pritet të mbetet e zbutur.
Përkundrazi, oferta për kredi (duke treguar gatishmërinë e bankave për të dhënë kredi) ka ardhur duke u përkeqësuar ndjeshëm gjatë muajve të fundit dhe pritet të mbetet e dobët. Të gjitha segmentet e biznesit janë prekur nga shtrëngimi i kushteve të kreditimit, ku si segmenti më i prekur paraqiten NVM-të. Megjithatë, dobësimi i kushteve të ofertës pritet të vijojë edhe gjatë gjashtë muajve të ardhshëm, pavarësisht se do të jetë paksa më e fortë, por segmenti i hipotekave mund të përfitojë shumë.
